Lipoedeem is een aandoening waarbij vetweefsel ongelijkmatig verdeeld is over het lichaam. Er ontstaan plaatselijke vetophopingen op heupen, dijen, onderbenen, binnenkant van de knieën of de armen, die niet beïnvloed worden door gewichtsvermindering en sporten. Bovendien kunnen deze vetophopingen pijnklachten geven of de benen snel vermoeid doen raken. Lipoedeem betekent letterlijk ‘vetzwelling’ en staat ook bekend als pijnlijk ‘vetsyndroom’. Het is een niet vaak voorkomende chronische aandoening van het vetweefsel die voornamelijk vrouwen treft. Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan beide zijden. Dit in tegenstelling tot lymfoedeem, dat zich ook aan één been of één arm kan voordoen.

Symptomen

De eerste symptomen van lipoedeem zijn onevenredig zware benen, heupen, billen en/of armen waarbij het overtollige vetweefsel abrupt stopt bij knieën of enkels of bij ellebogen of polsen. Gewichtsverlies heeft nauwelijks invloed op de buitenproportionele vet- en vochtophopingen. Boven- en onderlichaam kunnen wel twee tot drie kledingmaten verschillen. Lipoedeem-weefsel is gevoelig, de pijn kan variëren van mild tot extreem waarbij een lichte aanraking of druk al niet te verdragen is. De huid oogt walnootachtig als een extreme vorm van cellulitis (sinaasappelhuid). Er ontstaan snel blauwe plekken. Benen voelen zwaar aan en zijn opgezwollen door vochtophoping (meer informatie vindt u op onze pagina lymfoedeem). Het volume kan tot gewrichtsproblemen leiden, zoals knieklachten, en de huid van de benen kan beschadigen door schuring.

Patiënten hebben last van vermoeidheid en zijn soms beperkt in hun mobiliteit. Dit kan invloed hebben op hun dagelijkse functioneren en leiden tot maatschappelijke isolatie, psychosociale klachten en obesitas.

Diagnose

U kunt het beste een huisarts of medisch specialist benaderen voor een diagnose en een gezondheidsprofiel. Soms is het wenselijk om naast een huidtherapeut ook andere (para)medici in te schakelen, denk aan een diëtiste, een psycholoog of een chirurg. Een chirurgische ingreep in de vorm van liposuctie kan in een vergevorderd stadium de functionaliteit van het lichaam verbeteren, pijnklachten en zwelling verminderen en uw fysieke uiterlijk en kwaliteit van leven verbeteren.

Hoe ontstaat lipoedeem?

Over het ontstaan van lipoedeem bestaat nog veel onduidelijkheid. Wel is bekend dat de ziekte zich meer voordoet bij vrouwen dan bij mannen en dat de ziekte niet wordt veroorzaakt door teveel eten. Bovendien staat vast dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Lipoedeem ontwikkelt zich over het algemeen tijdens of net na de puberteit, maar de aandoening kan ook tijdens de zwangerschap of op latere leeftijd tijdens de menopauze tot uiting komen. Hormonen spelen een rol; soms is een schildklierafwijking de oorzaak.

Wat zijn mogelijke complicaties?

Het is belangrijk dat lipoedeem in een vroeg stadium ontdekt wordt om verergering of complicaties tegen te gaan en mogelijke psychosociale klachten te ondervangen. Wanneer er sprake is van lymfoedeem kan dit verergeren door extreme kou en extreme warmte. Datzelfde geldt voor verbranding door de zon, insectenbeten, geïnfecteerde wondjes of andere infecties en knellende kleding.